september 16, 2022

De vogelliefhebberij is een vrij milieuvriendelijke bezigheid, maar de recentelijk voorgestelde (dierentransport)beperkingen, om de verspreiding van virussen te beletten- dreigen roet in het eten te gooien. Met de nodige redelijkheid zou hiervoor alsnog een praktische oplossing kunnen gevonden worden.

De virussen leven al 200 miljoen jaar -dus veel langer dan wij- op deze planeet en laten zich niet zo maar verdringen...

Dus ja, de vogelliefhebber heeft het betere profiel om de leefwereld niet al te hard op de proef te stellen.

Hij is veel en graag thuis met zijn vogels, hij ambieert naast het goed presteren van zijn vogels meestal veel minder materiële dingen die het milieu belasten, maar in plaats daarvan geniet hij in verwondering van de magische capaciteiten van zijn vogels en dat vervult hem met emotie.

Men vraagt mij al geruime tijd om de invloed van hormonen op de rui toe te lichten. Over dit uitzonderlijk complex gebeuren is de wetenschap het roerend eens: namelijk dat ze het fijne er niet van weten. Het is een van de meest mysterieuze fysiologische fenomenen dat nog steeds grotendeels onverklaard blijft. Feit is dat wie er als liefhebber goed mee omgaat er het verschil mee kan maken.

Wij geven betreffende de rui hier geen schema’s mee, die je sowieso in duizenden geschriften kunt lezen , maar wel de verbanden tussen dit verschijnsel met een aantal variabelen.

Er bestaan enkele theorieën, zeg maar hypothesen, omdat geen enkele er van volledig sluitend is. In vele faculteiten is onderzoek gebeurd o.a. over de invloed van klieren en alle denkbare hierdoor afgescheiden hormonen, waarbij o.a. de pijnappelklier of hypothalamus ,die slechts enkele milligram weegt, een belangrijke spelverdeler is.

Deze klier werkt o.a. als een lichtknopje en regelt namelijk in eerste instantie het dag en nacht ( licht en donker) ritme, met een uitgesproken invloed op de rui en dit duidelijk in samenhang met de lichaamstemperatuur.

Zo blijkt dat bij licht de lichaamstemperatuur hoger is dan in het donker.
Als je deze hypothalamus wegneemt, verhoogt de temperatuur zowel bij licht als bij donker. Ze stuurt ook andere klieren aan die weer hun eigen hormonen produceren met specifieke, eigenschappen zoals o.a. de hypofyse (prolactine) maar vooral de schildklier (thyreotroop hormoon, o.a. verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de follikels van de nieuwe pluimen). De afscheiding is onderhevig aan seizoenvariaties in functie van de rui en men heeft kunnen vaststellen dat dit samenloopt met de aanleg van vetvoorraden, die op hun beurt de hele stofwisseling beïnvloeden. 

Vet is zowel brandstof voor het opwekken van warmte, als energie bij het vliegen of het voederen van de jongen. Hier speelt een logisch verband tussen rui, leg en broeden. We zien idd dat de rui tijdens de laatste dagen van het broeden geremd wordt door prolactine (hormoon afgescheiden door de hypofyse) verantwoordelijk voor het aanmaken van kropmelk.

Het systeem kiest logischerwijze voor het proces dat zorgt voor energie nodig bij het voederen van de jongen dat instaat voor het warm houden van het lichaam tijdens de rui.)

Ook de bijnier speelt een rol in de rui. Zij maakt het cortisone hormoon aan waarvan de bloedwaarden stijgen tijdens de duisternis. Lange perioden van licht beïnvloeden de bloedwaarden van cortisone niet.

Medicamenteus toedienen vertraagt logischerwijze de rui en kan ook de pijngrens verleggen. Corticosteroïden stimuleren de aanleg van vetdepots.

Hun gebruik tijdens de tentoonstellingen als rui-remmer en conditie bevorderaar was ooit populair, daarom inmiddels strikt verboden. Al de genoemde klieren en hormonen interfereren ook met het enorm complexe immuunsysteem dat in verschillende centra verspreid ligt over het hele lichaam en instaat voor afweer tegen schadelijke indringers.

We hebben de beurs van Fabricius, de thymusklier, de milt, de amandelen, de Harderklier, het beenmerg etc, die allemaal cellen kunnen produceren ( granulocyten, lymphocyten, macrofagen etc). In het bloed en het eigeel zijn er bijzondere eiwitten (immunoglobulinen) die ook een belangrijke rol in de afweer spelen

Hierbij is ook geweten dat het prikkelen van dit systeem (vb. vaccinatie) een directe en niet onbelangrijke inwerking kan hebben op de rui en de prestaties.

De invloed van kortstondige en langdurige stress beïnvloedt de werking van het autonoom zenuwstelsel ( parasympathicus) dat zorgt voor actie (via adrenaline) en recuperatie (acetylcholine). In het Engels drukt men de dubbele werking van de parasympaticus uit in enerzijds “fight or flight” (vechten of vluchten) en anderzijds “rest and digest” ( rusten en verteren). Het betreft het oerinstinct van alle wezens om te overleven in de wildernis.

In deze korte beschouwing is er slechts een beperkte samenvatting van een enorm complex endocriene (klieren) mechanisme.

Voorbeeld hormonen tijdens de voortplanting waarvan de broedperiode een invloed heeft op de rui.

Er zijn dus heel veel hormonen in het spel die bovendien allemaal door en met mekaar samenwerken als een symfonie in functie van de rui, de vruchtbaarheid, de ziekteafweer, de energieproductie, etc... kortom het hele bewuste en onbewuste gedrag van de vogel.

 Als wetenschapper raak je onder de indruk, wordt je nederig en vooral dankbaar omwille van het voorrecht de fijne werking van deze hogere levensvorm te mogen bestuderen en de opgedane kennis rechtstreeks toe te passen via verfijnende aanvullingen aan de voeding, ten dienste van de gezondheid, de geneeskunde in het algemeen en de sportprestaties in het bijzonder...