augustus 16, 2022

We moeten ons even bezinnen in deze bewogen tijden, waar naast virussen en oorlog het klimaat op hol slaat.

De opwarming van de aarde - ach het klinkt al bijna banaal- en van het jaar na jaar aanhoudend en genadeloos verbreken van hitte records, lig ik wakker. Hopelijk stevenen we niet af op een kantelmoment, waarbij de broodnodige reeds lang vooropgestelde maatregelen, als ze alsnog genomen worden, te laat zullen zijn en geen baat meer hebben.

Ondertussen blijven vele leiders  naar deze fenomenen kijken als konijnen naar een lichtbak.  Elke minuut verdwijnt op aarde een bos ter grootte van 40 voetbalvelden.

Amazonewoud onder het beheer van President Bolsonaro

Onze aan hitte erg goed aangepaste duiven zullen er alleszins minder last van hebben dan wij, de door verzuim schuldige mensheid.

De Columbia livia (rots duif) waarvan onze Columbia livia domestica of tamme reisduif afstamt, beschikte over een zeer efficiënt afkoelingssysteem door verdamping van water, dat wel 10 keer krachtiger was dan bij de gewone vogel….

Aan een rivier, of in de buurt van een mais veld is het koel, omdat er veel vloeibaar water wordt verdampt tot gasvormige waterdamp.

Eens gevormd, bewegen waterdamp deeltjes veel verder (1500 maal) van elkaar dan in vloeibaar water en bevatten daardoor ook veel meer energie. Om deze  toestand te bekomen wordt deze energie aan de omgeving onttrokken ovv. calorieën (warmte), waardoor het geheel afkoelt( zelfde systeem als koelkast). Om het systeem draaiende te houden moet  de (warme) lucht met het energierijke verdampte water permanent worden  afgevoerd.

Eenvoudige voorstelling: https://www.youtube.com/watch?v=DlfGwBC6MHU 

Complexere voorstelling: https://www.youtube.com/watch?v=XCWSP0Nil9M

“Entropie” is een begrip in de thermodynamica (onderdeel van de natuurkunde ) dat deze fenomeen  bestudeert. 

 

De waterdamp moleculen bewegen veel verder van elkaar (en bevatten daardoor veel meer energie) dan de vloeistof van waaruit ze verdampt zijn.

De duif staat  hier voor grote uitdagingen. Het kwijtspelen van warmte kan door geleiding, door straling en door convectie ter hoogte van de huid. Bij de geleiding helpt het uitzetten van de bloedvaten. Dit wordt evenwel tegengewerkt tgv de isolatie door  het vederkleed  In de zomer zal het vederkleed zich luchtig opzetten om betere afvoer van warmte mogelijk te maken in de winter in aangepaste gesloten vorm en bedekt met talg om de isolatie te optimaliseren.

De duif moet vooral water verdampen om af te koelen en tegelijk water sparen om niet uit te drogen. De verdamping kan enkel via de slijmvliezen van de luchtwegen.  Ze kan nauwelijks zweten (wegens geen zweetklieren op de huid) want dan zou het vederkleed gaan plakken en werken de vleugels niet meer efficiënt. (Dit alles wordt onvoorstelbaar ingenieus gestuurd door hormonen waarover we het in vorige blogs hadden.) Alle verdamping moet aldus via de bek naar buiten. Ze kunnen bij grote hitte de luchtafvoer door ritmische keelbewegingen ( vergelijkbaar met hijgen) versnellen. 

 

https://everythingnothuman.com/birds/how-do-birds-keep-cool/

 

Er bestaan weliswaar duivenrassen in het zuidelijk halfrond die zich aangepast hebben aan zeer hoge woestijn temperaturen en toch kunnen afkoelen via verdampen van water op de huid (zweten). Het stelt hun in staat om vb tijdens de broedperiode hun temperatuur op peil te houden.  Dit konden ze door aanpassingen aan hun huid structuur (zweetklieren). 

Ook deze test is onthullend. Twee vogels: onze duif (Columba livia) en de patrijs (Alectoris chukar), verschillend in hun gewoonten en vliegvermogen, werden vergeleken met betrekking tot hun vermogen om extreem hoge luchttemperaturen te overleven.

 

Gedurende 270 minuten durende overlevingstests werden beiden blootgesteld aan luchttemperatuur tussen 45 en 60 °C en een lage relatieve vochtigheid. De duif bleek uniek te zijn in zijn vermogen om 270 minuten blootstelling aan 60 °C te overleven terwijl ze haar lichaams T ° reguleerde bij 43,8 °C. De patrijs kon 270 minuten blootstelling niet overleven bij luchttemperatuur van meer dan 48 °C. 

 

De duiven bleken uitzonderlijk in hun capaciteit voor cutane ( huid) verdamping.  Waarden tot wel 20,9 mg H2O/cm-2/uur werden gemeten bij 52 °C luchttemperatuur vergeleken met 2,4 mg H2O/cm-2/uur in de patrijs.  De totale verdamping van de duif blootgesteld aan 56 °C luchttemperatuur was ongeveer 20% hoger dan die in de patrijs. De maximale verdamping van de aan 60 graden C blootgestelde duif was 34,4 mg H2O/g/uur. 

 

De betekenis van cutaan ( via de huid en niet via de luchtwegen) waterverlies voor overleving tijdens extreem hoge luchttemperatuur wordt besproken. 

Er wordt geconcludeerd dat vogels als klasse in twee groepen kunnen worden ingedeeld met betrekking tot hun fysiologische vermogen om hittestress te weerstaan: 

• de meeste bestudeerde soorten maken gebruik van reguliere fysiologische mechanismen en zijn beperkt in hun koelvermogen om omgevingstemperaturen van 48 graden C te weerstaan;

• enkele vogelsoorten, waaronder de duif , die een brede ecologische verspreiding kunnen hebben, zijn uitgerust met belangrijke fysiologische aanpassingen aan ernstige hittestress.

Duiven zijn dus  uitzonderlijk overlevingskampioenen en zij kunnen onze overmoedige tot soms nonchalante en destructieve houding tegenover onze wondermooie planeet tot rede brengen…

Laat ons mijmeren over hun voorbeeld. De rui en het vormen van het nieuwe veder kleed wordt de aankomende uitdaging. In september zullen stilaan steeds meer de grote temperatuur verschillen tussen de dag en nacht optreden. Deze verschillen beïnvloeden de regeling van de lichaamstemperatuur waarbij het vlotte vervangen van het vederkleed van groot belang is.

De bewakende rol van de liefhebber tijdens de rui is belangrijk. Hij moet de extremen in de luchttemperatuur wegnivelleren. Hij kan het hok beschermen (luiken sluiten) tegen de forse daling van de temperatuur bij dageraad. 

Het hok moet hierbij evenwel luchtig blijven. Denk aan de constante temperatuur van de grot waarin de voorouders van de postduif leefden. De ( hoeveelheid) voeding (te weinig eten doet de rui stoppen) de temperatuur, de hoeveelheid licht etc. spelen allen een rol in het vlotte verloop van de rui. 

Zoals in vorige blogs uiteengezet spelen diverse klieren  en de door hun afgescheiden hormonen en enzymen ook een grote rol.

 

Al deze subtiele evenwichten moeten zich kunnen afspelen in ideale omstandigheden 

De nieuwe pluim is helderder van kleur, zuiverder van omtrek, zijdeachtiger en glanzender dan de oude. Hun kwaliteit is een belangrijke indicatie van de algemene gezondheidstoestand en conditie. Een dof vederkleed is vaak een aanduiding van een onderliggend ziekteproces of een onevenwichtig dieet. Pluimen vertellen ook een verhaal van het afgelopen seizoen waarbij ( V-vormige) groeven als merktekens van voor de duif eerder penibele gebeurtenissen afgelezen kunnen worden.

Lang zonder eten, grote vermoeidheid , zware medicatie, blijven zichtbaar “getekend in de pennen”. Wanneer we abnormaal ( meer dan een toevallig gesprongen adertje) veel moeilijk nieuw gevormde “bloed pennen” tegen komen scheelt er meestal iets fundamenteels ( dieet, ziekte van parasitaire, bacteriële origine). 

Het nieuwe vederkleed voor de winter zal dertig procent zwaarder wegen dan het zomers veder kleed en is dus dichter (denser). Er moet dus materiaal aangevoerd worden. Om aan al deze eigenschappen tegemoet te komen werd Murium van COMED ontwikkeld.

Vele liefhebbers hebben hier een goede routine en voelen aan wanneer iets meer dan gewone aandacht verdiend. Een rijke rui mengeling en goede rui supplementen zijn standaard.  Kies daarom voor het Comed rui schema waarbij dan ook uitbreiding 3 sterk wordt aanbevolen